Hệ điều hành Linux là gì? Ưu điểm và nhược điểm của HĐH Linux

Bizfly Cloud

2627

06-06-2024

Hệ điều hành Linux mặc dù không rầm rộ như Window nhưng vẫn luôn có vị trí riêng và phát triển vững chắc. Hãy cùng Bizfly Cloud tìm hiểu Hệ điều hành Linux là gì, có những ưu điểm và khác biệt gì mà lại dành được nhiều sự yêu thích đến vậy từ người dùng.

Hệ điều hành Linux là gì?

Linux là một trong những hệ điều hành phổ biến hiện nay và được nhiều người ưu tiên sử dụng. Tên gọi Linux được lấy từ tên hạt nhân phát triển của hệ điều hành này. Có thể nói, Linux là hệ điều hành đại diện cho sự phát triển của mã nguồn mở trong thời kỳ chuyển đổi số.

Hệ điều hành Linux được phát triển vào năm 1991 bởi ông Linus Torvalds, khi đó đang là một sinh viên đại học. Trải qua ba năm làm việc hăng say không biết mệt mỏi, ông đã cho ra đời phiên bản 1.0 vào năm 1994. Phần mềm được cung cấp miễn phí, tương thích với nhiều thiết bị và được sử dụng dưới bản quyền GNU General Public License, bất cứ ai cũng có thể tải và xem mã nguồn Linux.

Ban đầu, hệ điều hành Linux được phát triển và sử dụng chủ yếu cho dòng vi xử lý 386. Hiện tại, hệ điều hành này đã được sử dụng ở nhiều ứng dụng khác nhau từ máy tính cá nhân cho tới các siêu máy tính và thiết bi di động.

Thực tế thì đó là tập hợp một số lượng lớn các phần mềm như máy chủ web, các ngôn ngữ lập trình, các hệ quản trị cơ sở dữ liệu, các môi trường làm việc desktop như GNOME và KDE, các ứng dụng cho công việc văn phòng như OpenOffice, LibreOffice.

Linux đã liên kết với các công ty lớn như IBM và Hewlett-Packard, đồng thời nó cũng bắt kịp được các phiên bản Unix độc quyền. Nên hiện nay hệ điều hành Linux và Microsoft Windows luôn dẫn đầu. Nhờ nhiều tính năng nổi bật phía, Linux đạt được những thành công một cách nhanh chóng: chi phí phần cứng thấp, tốc độ cao (khi so sánh với các phiên bản Unix độc quyền) và khả năng bảo mật tốt (khi so sánh với Windows) cũng như là các đặc điểm về giá thành rẻ, không bị phụ thuộc vào nhà cung cấp. Một đặc tính nổi trội của nó là được phát triển bởi một mô hình phát triển phần mềm nguồn mở hiệu quả.

>>> Xem thêm: 9 lợi ích của việc sử dụng Linux cho doanh nghiệp

Cấu trúc của hệ điều hành Linux

Cấu trúc của hệ điều hành Linux chủ yếu chứa một số thành phần:

Kernel (Nhân)

Kernel là một trong những phần cốt lõi của hệ điều hành, chịu trách nhiệm cho từng hành động chính của hệ điều hành Linux. Nó chứa các loại mô-đun riêng biệt và hợp tác trực tiếp với phần cứng. Phần nhân này tạo điều kiện cho việc trừu tượng hóa cần thiết để ẩn các chi tiết về phần cứng hoặc chương trình ứng dụng cấp thấp trong hệ thống. Có một số loại Kernel quan trọng đó là:

• Monolithic Kernel (Hạt nhân nguyên khối)
• Micro kernels (Hạt vi mô)
• Exo kernels (Hạt vi Exo)
• Hybrid kernels (Hạt vi lai)

Shell

Sell (môi trường dòng lệnh), nơi người dùng có thể nhập những lệnh thực thi những tác vụ cụ thể để tương tác với hệ điều hành. Bash shell, là một trong số shell được ứng dụng nhiều nhất trong cộng đồng Linux, cung cấp sự linh hoạt, cũng như tiện ích cho người dùng.

Service Manager

Trong hệ thống Linux, có một hệ thống quản lý dịch vụ và tiến trình. Hệ thống này giúp người dùng khởi động, dừng, quản lý, cũng như tương tác với những dịch vụ, tiến trình một cách thuận tiện. Điều này giúp hệ thống luôn hoạt động ổn định và hiệu quả.

Hệ thống tập tin

Quản lý và sắp xếp những tập tin và thư mục trên hệ thống là một nhiệm vụ quan trọng của Linux. Hệ điều hành này hỗ trợ rất nhiều loại hệ thống tập tin như XFS, ext4, NTFS, HFS+ và FAT32 cho phép người dùng lựa chọn hệ thống tập tin phù hợp nhất với nhu cầu và yêu cầu của mình.

Chương trình ứng dụng và tiện ích

Các phần mềm cung cấp những chức năng cụ thể để đáp ứng nhu cầu của người dùng. Hệ điều hành Linux có sẵn những công cụ để phục vụ sở thích và yêu cầu của mọi người từ trình duyệt web, trình biên dịch, trình soạn thảo, ứng dụng đồ họa.

Tác dụng của hệ điều hành Linux đối với người dùng

Hệ điều hành Linux nhiều tính năng đặc biệt khác hẳn với 2 hệ điều hành Mac OS và Windows

Hệ điều hành Linux sở hữu nhiều tính năng đặc biệt khác hẳn với hai hệ điều hành Mac OS và Microsoft Windows. Nên số lượng người dùng hệ điều hành này vẫn luôn ổn định. Hãy xem những tác dụng Linux đối với người dùng dưới đây:

• Dễ dàng điều phối và quản lý hệ thống tài nguyên
• Hệ thống code dễ dàng sử dụng, người chỉnh sự và phát triển có thể dễ dàng dựa vào để thao tác dễ hơn
• Cho phép chạy các tính năng miễn phí, không cần mua bản quyền 
• Tính năng bảo mật cao
• Giao diện đẹp và đa dạng, thường xuyên nâng cấp phiên bản mới
• Chạy hệ điều hành nhẹ và mất ít dụng lượng nên không kén máy khi sử dụng

So sánh giữa Windows và Linux

Để hiểu hơn về sự khác biệt giữa hai hệ điều hành Windows và Linux, bạn có thể tham khảo thông tin trong bảng dưới đây:

Ưu điểm và nhược điểm của hệ điều hành Linux

Ưu điểm

Bản quyền và chi phí

Linux được phát triển "free" cho người sử dụng và dựa trên nền tảng mã nguồn mở - open source trong khi Windows bản quyền và bộ Office bản quyền sẽ phải mất khoảng vài triệu để sở hữu. Vì lý do đó mà tỷ lệ dùng lậu Windows ở Việt Nam luôn ở mức cao. Và đương nhiên việc dùng lậu thì sẽ đi kèm những bất tiện của nó chưa kể vấn đề về nguyên tắc làm việc.

Sử dụng Linux bạn sẽ được sử dụng miễn phí tất cả các tính năng kèm bộ ứng dụng văn phòng miễn phí mà không phải lo lắng gì về vấn đề bản quyền.

Bảo mật

Như đã nói ở trên, việc phát tán virus qua Windows là không thể tránh khỏi và nó lây lan rất nhanh trong khi dùng Linux bạn chỉ việc nhấn xóa mỗi lần thấy một con virus nào đó xuất hiện là xong.

Sử dụng Linux bạn sẽ được sử dụng miễn phí tất cả các tính năng kèm bộ ứng dụng văn phòng

Linh hoạt

Đối với Linux, nếu bạn có hiểu biết về nó nhiều một chút thì có thể tự thực hiện các tùy chỉnh theo ý mình. Tuy nhiên điều này không xảy ra với Windows, bạn sẽ cần phải được Windows thông qua mỗi lần muốn chỉnh sửa gì đó. Ngoài ra, nền tảng này cũng tương thích với rất nhiều các môi trường khác nhau, do đó, rất lý tưởng cho các lập trình viên và developer.

Chạy ổn định cả trên các máy tính cấu hình yếu

Một phiền toái mà chắc hẳn người dùng Windows nào cũng thấy quen thuộc đó là mỗi khi Windows ra mắt một bản nâng cấp thì người dùng cũng phải nâng cấp cấu hình theo nếu máy không đáp ứng được phiên bản mới đó. Và nếu không nâng cấp thì chỉ có thể mãi mãi dùng phiên bản cũ và rất nhanh thôi sẽ bị Windows cho vào quên lãng.

Việc vẫn chạy mượt mà, độ ổn định cao trên các máy có cấu hình thấp và được nâng cấp, hỗ trợ thường xuyên từ nhà phát hành có lẽ là một ưu điểm được người ưa chuộng Linux đánh giá cao hơn Windows.

Tuy nhiên, Linux không thể tránh khỏi vẫn tồn tại những nhược điểm khiến cho Windows tiếp tục mở rộng sự thống trị của mình.

Nhược điểm

• Hỗ trợ ứng dụng hạn chế: Linux không có nhiều ứng dụng như Windows.
• Thời gian thích nghi: Người dùng có thể mất thời gian để làm quen với Linux khi chuyển từ hệ điều hành khác.
• Không phù hợp với mọi người dùng: Linux không phải là lựa chọn tốt cho những người muốn sử dụng máy tính một cách thông thường.

Nếu bạn cần những lý do cụ thể và thuyết phục để quyết định việc có sử dụng hệ điều hành Linux hay không, hay có nên chuyển từ Windows sang Linux không thì trên đây là những phân tích chi tiết để giúp bạn hiểu hơn về vấn đề bạn đang băn khoăn. Còn lại thì quyết định là ở bạn và tùy thuộc vào mục tiêu sử dụng của bạn.

Các phiên bản của hệ điều hành Linux hiện nay

So với các hệ điều hành khác, hệ điều hành Linux chú trọng đến tính năng, cấu hình và giao diện nên thường xuyên nâng cấp các phiên bản. Dưới đây là các phiên bản nâng cấp được nhiều người sử dụng:

Ubuntu

Phiên bản Ubuntu là phiên bản được sử dụng nhiều nhất hiện nay. Được nhiều người đánh giá cao bởi tốc độ nhanh, mượt. Chạy tốt trên cả máy cá nhân và máy chủ. Hiện nay, Ubuntu là mã nguồn mở và được sử dụng miễn phí. Người dùng có thể sử dụng và chia sẻ mà không phải mất bất kỳ chi phí nào. Điểm này được người dùng đánh giá rất cao.

Linux Mint

Phiên bản Linux Mint ra sau Ubuntu nên vừa kế thừa, lại cải tiến phiên bản cũ. Phiên bản này dựa trên nền tảng cũ Ubuntu. Hiện nay, nhiều người đánh giá cao phiên bản này bởi tốc độ, giao diện và mã nguồn phong phú, v.v... Tuy nhiên, đây cũng chỉ là ý kiến chủ quan. Trên thực tế, mỗi phiên bản có một ưu điểm riêng. Đối với ai chưa dùng hai phiên bản hãy thử tải về trải nghiệm xem.

Debian

Phiên bản này được nhiều lập trình viên yêu thích bởi mã nguồn mở. Tuy nhiên, so với hai phiên bản trên lại bị đánh giá chậm hơn.

Fedora

Phiên bản này gây khó khăn cho người dùng khi cài đặt trình điều khiển đồ họa, tuy nhiên nó hoàn toàn miễn phí nên cũng rất đáng để dùng. Hiện nay, Fedora thường xuyên cải tiến để mang đến sự trải nghiệm dễ dàng, thuận tiện hơn.

CentOS/Red Hat Enterprise Linux

Đây là bản phân phối thương mại cho máy chủ và máy trạm. Phiên bản này phát triển dựa trên nền tảng Fedora nhưng ổn định hơn và được hỗ trợ lâu dài.

OpenSUSE/SUSE Linux Enterprise

OpenSUSE được thiết kế thân thiện với người dùng

Bản phân phối này được đánh giá khá mạnh trong các phiên bản của Linux. OpenSUSE được thiết kế thân thiện với người dùng và rất dễ sử dụng.

Mageia/Mandriva

Mageia được đánh giá khá nhanh, gọn nhẹ và thiết kế đơn giản

Phiên bản Mageia được đánh giá khá nhanh, gọn nhẹ và thiết kế đơn giản dễ dùng. Ngoài ra, Mageia còn có ưu điểm là cung cấp những tệp cấu hình sạch để người dùng dễ dàng chỉnh sửa tùy ý.

Slackware Linux

Slackware là phiên bản lâu đời nhất của Linux

Slackware là phiên bản lâu đời nhất của Linux và hiện vẫn đang được sử dụng. Giống như các bản phân phối khác, Slackware thường xuyên phát hành những bản nâng cấp và cải tiến.

Puppy Linux

Puppy Linux được phát triển dựa trên nền tảng Slackware

Bản phân phối Puppy Linux được phát triển dựa trên nền tảng Slackware. Mục tiêu của Puppy Linux là gọn, nhẹ nhưng vẫn có khả năng hoạt động mượt trên mọi máy tính, đặc biệt là các máy tính đời cũ.

Ứng dụng, phạm vi sử dụng của hệ điều hành Linux

Hệ điều hành Linux được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực, triển khai trên máy chủ, trung tâm dữ liệu, máy tính cá nhân, Internet of Things (IoT) và thiết bị nhúng. Cụ thể như sau:

Hệ điều hành Linux trong trung tâm dữ liệu và máy chủ

Hầu hết, trung tâm dữ liệu và máy chủ sử dụng Linux. Nó được ưa chuộng trong triển khai những dịch vụ web, cơ sở dữ liệu và máy chủ ứng dụng nhờ tính ổn định cùng hiệu suất cao. Những trang web hàng đầu thế giới như Facebook và Google thường chạy trên Linux vì chi phí thấp và tính linh hoạt.

Hệ điều hành Linux trên máy tính cá nhân

Linux ban đầu thường được coi là dành cho máy tính cá nhân của người dùng kỹ thuật hoặc nhà phát triển. Tuy nhiên, những năm gần đây, nó đã trở nên phổ biến với người dùng thông thường.

Những phiên bản phân phối của Linux như Linux Mint, Debian và Ubuntu đã nâng cao trải nghiệm người dùng thông qua giao diện đồ họa thân thiện và quá trình cài đặt đơn giản. Linux không chỉ mang lại sự ổn định, hiệu suất và bảo mật cao, mà còn trở thành sự lựa chọn hàng đầu cho người dùng sử dụng hàng ngày.

Hệ điều hành Linux trên IoT và thiết bị nhúng

Linux đã được tích hợp sâu vào thiết bị nhúng và IoT. Hệ điều hành Linux có khả năng tùy chỉnh linh hoạt, được áp dụng trên những thiết bị như thiết bị nhúng, điều khiển thông minh và thiết bị y tế. Linux có thể được điều chỉnh để hoạt động trên những thiết bị với tài nguyên giới hạn và đáp ứng các yêu cầu đặc thù của từng ứng dụng.

Hệ điều hành Linux ứng dụng trong những lĩnh vực khác

Linux còn được ứng dụng phổ biến trong những lĩnh vực như giáo dục,  điều khiển công nghiệp, khoa học, nghiên cứu. Hệ điều hành Linux cho phép người dùng và tổ chức tùy chỉnh và kiểm soát toàn bộ hệ thống, từ đó nâng cao hiệu suất và linh hoạt trong quản lý.

Trên đây là những thông tin về hệ điều hành Linux mà Bizfly Cloud chia sẻ. Mong rằng chia sẻ này giúp bạn lựa chọn được một hệ điều hành phù hợp vừa gọn nhẹ, bảo mật tốt lại vừa ổn định và mượt mà.

Theo Bizfly Cloud tổng hợp

>>> Xem thêm: Các phiên bản của hệ điều hành Linux tốt nhất năm 2018 (Phần 1)